Pigment vlekken – Hyperpigmentatie:
oorzaken, symptomen en behandeling

Symptomen van hyperpigmentatie

Hyperpigmentatie herkent u aan donkergekleurde vlekken op de huid. Deze kunnen bruin, grijs of zelfs zwart zijn. De vlekken komen vaak voor op plekken die veel zonlicht krijgen, zoals het gezicht, de armen en de handen.

Wat is pigmentatie?

Pigmentatie verwijst naar het proces waarbij pigment (melanine) in de huid wordt aangemaakt, wat onze huid, haar en ogen hun kleur geeft. Dit proces is nauw verbonden met ons immuunsysteem. Pigmentcellen, ook wel melanocyten genoemd, fungeren als een natuurlijke zonnefilter. Bij blootstelling aan uv-straling worden de melanocyten geactiveerd om melanine aan te maken. Dit bruine pigment wordt opgenomen door nieuwe huidcellen (keratinocyten) en beschermt de huid tegen de schadelijke effecten van de zon. Na de eerste blootstelling duurt het ongeveer twee weken voordat de huid volledig gepigmenteerd is en na 30 dagen is de maximale bruining bereikt. De pigmentcellen bevinden zich voornamelijk in de onderste laag van de opperhuid en blijven hun hele leven op dezelfde plek.

Het pigmentatieproces

Het pigmentatieproces verloopt in verschillende fasen waarin hormonen, enzymen en andere stoffen een rol spelen:

1. MSH-hormoon: dit hormoon, geproduceerd in de hypofyse, stimuleert melanineproductie. Uv-straling, hormonale veranderingen (bijv. zwangerschap, menopauze) en stress kunnen de aanmaak van MSH beïnvloeden. Er is ook een verband tussen stress en pigmentatie, aangezien stresshormonen zoals cortisol de pigmentatie beïnvloeden.
2. L-Tyrosine: dit is een essentieel aminozuur voor de productie van melanine en hormonen, zoals adrenaline en dopamine. Een tekort kan de melanineproductie beïnvloeden en leiden tot symptomen als vermoeidheid en depressie.
3. L-Dopa: dit is een tussenproduct in de omzetting van tyrosine naar dopamine en melanine. Dopamine speelt een rol in het gelukshormoon en helpt bij de aanmaak van melanine.
4. Tyrosinase: dit enzym zet tyrosine om in melanine en bepaalt de huidskleur door de vorming van eumelanine (zwart/bruin pigment) en pheomelanine (rood/geel pigment).
5. Melanine: dit is het uiteindelijke pigment dat de kleur van de huid bepaalt. Mensen met een donkere huid hebben meer eumelanine; lichtere huidtypes hebben meer pheomelanine.
6. Transport: melanine wordt in melanosomen (kleine zakjes) opgeslagen en naar omringende huidcellen getransporteerd. Hierdoor krijgt de huid haar bruine kleur. Hoewel iedereen evenveel melanocyten heeft, verschillen de hoeveelheden en grootte van de melanosomen per persoon, wat invloed heeft op de huidskleur. Bij een donkere huid breken melanosomen trager af, wat een langdurigere kleuring veroorzaakt.

Verstoringen in het pigmentatieproces

Een overproductie van melanine kan leiden tot pigmentophoping en vlekken. Als de basale huidlaag beschadigd raakt, kunnen melanosomen dieper doordringen en ingekapseld worden door immuuncellen, resulterend in langdurige verkleuringen in de diepere huidlagen (dermaal pigment). Bovendien kunnen pigmentcellen beschadigd raken door externe factoren, zoals uv-straling, wat kan leiden tot celsterfte en een ongelijkmatige pigmentverdeling. Dit wordt zichtbaar als pigmentvlekken of depigmentatie.

Verschillende vormen van hyperpigmentatie

Hyperpigmentatie kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de oorzaak:

• Zonnevlekken (Lentigo Solaris): donkere vlekken door zonneschade. Vaak zijn zonnevlekken in het gezicht, handen of schouders zichtbaar.
• Melasma (zwangerschapsmasker): donkerbruine vlekken die vooral voorkomen op het gezicht, zoals op het voorhoofd of rond de mond. Vaak veroorzaakt door hormonale veranderingen (bijv. zwangerschap of anticonceptie).
• Post-inflammatoire hyperpigmentatie: donkere vlekken na ontsteking of beschadiging van de huid, zoals bij acne of wondjes. Na het genezen van de huid kan er een donkere vlek achterblijven.
• Sproeten: kleine pigmentophopingen, vooral op plekken die veel aan de zon worden blootgesteld, zoals het gezicht.

Oorzaken van hyperpigmentatie

Hyperpigmentatie ontstaat door pigmentophoping in de huid. Enkele veelvoorkomende oorzaken zijn: